PAŃSTWO PRAWNE

Przepis Konstytucji zawarty w art. 2 głosi, że Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym. Oznacza to, że wszystkie organy państwa działają na podstawie i w granicach prawa, a zatem nie można od obywatela żądać niczego, czego prawo nie przewiduje. Każdy obowiązek, obciążenie czy podatek musi być przewidziany w ustawie. Praw przewidzianych w ustawach można dochodzić na drodze sądowej (art. 45 Konstytucji). Zbudowanie państwa prawa należy do podstawowych obowiązków państw aspirujących do członkostwa w Unii Europejskiej.

Źródła prawa powszechnie obowiązującego w Rzeczypospolitej Polskiej to: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia, a także - na obszarze działania organów, które je ustanowiły - akty prawa miejscowego (art. 87 Konstytucji RP).

Trybunał Konstytucyjny odgrywa zasadniczą rolę w kształtowaniu państwa prawnego. Trybunał orzeka w sprawach zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją, zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, zgodności przepisów prawa, wydawanych przez centralne organy państwowe (rozporządzenia), z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami (art. 188 Konstytucji RP).

Skarga konstytucyjna. Każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji (art. 79 Konstytucji RP).

Technika prawodawcza. Z pojęciem państwa prawnego nierozerwalnie wiąże się stanowienie prawa dobrej jakości, przygotowywanie aktów prawnych zgodnie z zasadami techniki prawodawczej, z poczuciem odpowiedzialności za państwo ze strony parlamentarzystów i zgodnym z prawem działaniem urzędników administracji rządowej i samorządowej. Prawo jest dobre, jeżeli jest zgodne z Konstytucją, z systemem prawa polskiego, z zobowiązaniami międzynarodowymi państwa, jeżeli sprzyja ochronie praw obywateli i rozwojowi kraju. Zasady techniki prawodawczej zostały określone w uchwale Rady Ministrów (MP 1991.44.310).