PARLAMENT EUROPEJSKI

Historia Parlamentu Europejskiego sięga połowy ubiegłego wieku, kiedy to ustanowiono Wspólne Zgromadzenie Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali (Traktat paryski z 1951 r.), a następnie przekształcono je w organ wszystkich organizacji założycielskich Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (Traktaty Rzymskie z 1957 r.). Pięć lat później Zgromadzenie przyjęło nazwę Parlament Europejski, posłowie byli wówczas wybierani przez parlamenty krajów członkowskich. Pierwsze wybory bezpośrednie do PE (przez obywateli państw członkowskich Wspólnoty) odbyły się w 1979 r. Od 1987 r. następuje systematyczne wzmacnianie i rozszerzanie uprawnień Parlamentu Europejskiego, głównie kosztem Rady Unii Europejskiej, najwyższego organu decyzyjnego UE złożonego z przedstawicieli rządów wszystkich państw członkowskich. PE ma trzy siedziby: Bruksela, Luksemburg i Strasburg.

Jeden z wierzchołków trójkąta. Rada Unii Europejskiej, Parlament Europejski i Komisja Europejska - to trzy podmioty stanowiące trzon instytucjonalny Unii, przy czym Parlament jako jedyny pochodzi z obywatelskiego wyboru. Deputowani do Parlamentu wybierani są we wszystkich państwach członkowskich UE w powszechnym i bezpośrednim głosowaniu zgodnie z przepisami krajowymi uchwalonymi stosownie do postanowień Traktatów. Na posła do Parlamentu Europejskiego można kandydować z dowolnego okręgu na terenie całej Unii (obywatel Królestwa Danii może np. kandydować na terenie Polski, a kandydatura Polaka może być zgłoszona np. w którymś z landów Republiki Federalnej Niemiec). Deputowani do Parlamentu Europejskiego wykonują swój mandat w sposób niezależny, nie mogą być związani żadnymi instrukcjami ani bezwzględnie obowiązującymi normami, od zastosowania których nie mogli by odstąpić.

Ugrupowania politycznych. Posłowie do Parlamentu Europejskiego nie zasiadają w delegacjach narodowych, tylko tworzą ponadnarodowe grupy (frakcje), skupiające osoby o podobnych poglądach politycznych. Do powstania takiej grupy potrzebna jest deklaracja minimum 19 posłów reprezentujących co najmniej pięć państw członkowskich. Przynależność do więcej niż jednej grupy jest zabroniona. Struktura i liczebność grup - choć się waha - wykazuje w danej kadencji w miarę stabilny układ pod względem siły oddziaływania na bieg procesów decyzyjnych.

W 2014 w Polsce po raz trzeci. W wyborach do Parlamentu Europejskiego 25 maja 2014 r. o 51 mandatów ubiegało się 1277 kandydatów (średnio po 25 na jedno miejsce - podobnie jak pięć lat temu). Kandydaci zapełnili 130 list zarejestrowanych przez 12 komitetów wyborczych, z których dziewięć wystawiło listy we wszystkich 13 okręgach wyborczych. Prawo do głosowania miało 30 746 468 wyborców, skorzystało z tego prawa jedynie 23,82%. Według podanych przez Państwową Komisję Wyborczą oficjalnych zbiorczych wyników głosowania ze wszystkich Komisji Wyborczych w kraju ponad wymaganym minimum poparcia (5%) znalazły się komitety wyborcze: Platforma Obywatelska - oddano na jej kandydatów 32,13% ważnych głosów, uzyskała 19 mandatów, kandydaci wybrani na posłów zebrali łącznie 1 586 778 głosów), na drugim miejscu Prawo i Sprawiedliwość (31,78% - 19 mandatów, łączne poparcie dla wybranych to 1 417 449 głosów), dalej Sojusz Lewicy Demokratycznej-Unia Pracy (9,44% - 5 mandatów, analogicznie 257 934 głosy), Polskie Stronnictwo Ludowe (6,80% - 4 mandaty, 113 389 głosów) i Nowa Prawica (7,15% - 4 mandaty, 145 966 głosów). Platforma Obywatelska zwyciężyła w ośmiu okręgach (zachodnia połowa kraju plus Warszawa i okolice), w 2009 r. - w dziewięciu, straciła ówczesną wygraną na rzecz PiS w okręgach 3 i 6, natomiast odebrała PiS wygrana sprzed pięciu lat w okręgu 10; PiS - wygrało w pięciu (ściana wschodnia, Mazowsze, Łódzkie), w 2009 r. - w czterech. Po zakończeniu kilkudniowej elekcji we wszystkich 28 państwach członkowskich UE (w Parlamencie Europejskim zasiada łącznie 751 posłów) główne frakcje: Europejska Partia Ludowa (EPP), Postępowy Sojusz Socjalistów i Demokratów (S&D) i Porozumienie Liberałów i Demokratów na rzecz Europy (ALDE), pomimo zmniejszenie łącznej liczby obsadzonych mandatów, zachowały w PE przewagę - mają razem 469 mandatów (ponad 62%). Sto kilka mandatów zdobyli deputowani reprezentujący poglądy eurodestrukcyjne.

REGIOset, 2014.05.27.

W 2009 r. wybory po raz siódmy w Unii. Raz na pięć lat w ustalonym terminie każdy kraj członkowski UE zarządza wybory do Parlamentu Europejskiego. Przypisane do poszczególnych krajów liczby deputowanych nawiązują do liczby ich mieszkańców. Zdarzają się jednak odstępstwa od tej zasady proporcjonalności, zwłaszcza w przypadku krajów mniejszych (jeden deputowany z Niemiec czy z Polski reprezentuje ponad dziesięciokrotnie więcej obywateli niż na przykład jego kolega z Luksemburga). W 2004 r. po raz pierwszy w Parlamencie Europejskiego zasiedli Polacy. W kadencji 2004-2009 obsadziliśmy w PE 54 mandaty (imienna lista). W dniach 4-7 czerwca 2009 r. mieszkańcy 27 krajów Unii Europejskiej wybierali w sumie 736 posłów do Parlamentu Europejskiego na kadencję 2009-2014. Po rozszerzeniu Unii o Bułgarię i Rumunię - liczba posłów wybieranych we wszystkich krajach uległa korekcie, nam w kadencji 2009-2014 przypadło do obsadzenia 50 mandatów (imienna lista).

W kadencji 2009-2014 w wyniku wyborów przeprowadzonych w czerwcu 2009 r. prawdopodobny rozkład ugrupowań parlamentarnych i stały rozkład reprezentacji krajowych w liczącym 736 deputowanych Parlamenci Europejskim przedstawia się następująco: Europejska Partia Ludowa (EPP), w której jest 28 polskich europosłów z list PO i PSL - 267 mandatów, Socjaliści (PSE), w której jest 7 europosłów z list SLD-UP - 159, Porozumienie Liberałów i Demokratów na rzecz Europy (ALDE) - 81, Europejska Frakcja Konserwatywna - 60, Zieloni / Wolne Przymierze Europejskie (GREENS-EFA) - 51, Niezrzeszeni - 36, Zjednoczona Lewica Europejska / Nordycka Zielona Lewica (EUL/NGL) - 33, Unia na rzecz Europy Narodów (UEN), w której jest 15 europosłów z list PiS - 29 oraz grupa Niepodległość/Demokracja (ID) - 20. Pod względem liczebności deputowanych z poszczególnych krajów członkowskich UE - Polska ex aequo z Hiszpanią jest na piątej pozycji. Austria ma miejsc 17, Belgia - 22, Bułgaria - 17, Cypr - 6, Czechy - 22, Dania - 13, Estonia - 6, Finlandia - 13, Francja - 72, Grecja - 22, Hiszpania - 50, Holandia - 25, Irlandia - 12, Litwa - 12, Łuksemburg - 6, Łotwa - 8, Malta - 5, Niemcy - 99, Polska - 50, Portugalia - 22, Rumunia - 33, Słowacja - 7, Słowenia - 7, Szwecja - 18, Węgry -22, Wielka Brytania - 72, Włochy - 72.

Polak przewodniczącym Parlamentu Europejskiego. 14 lipca 2009 r. na swym pierwszym posiedzeniu w kadencji 2009-2014 eurodeputowani wybrali przytłaczającą większością głosów (555 za na 713 oddanych) na przewodniczącego Parlamentu polskiego polityka Jerzego Buzka.
Jerzy Karol Buzek (69), ukończył w 1963 r. Wydział Mechaniczno-Energetyczny Politechniki Śląskiej ze specjalizacją inżynieria chemiczna. Od 1997 r. jest profesorem nauk technicznych. Był pracownikiem naukowym w Instytucie Inżynierii Chemicznej Polskiej Akademii Nauk w Gliwicach. Od 1980 r. aktywnie działał we władzach regionalnych i krajowych NSZZ Solidarność zarówno w okresie legalnej działalności związku (1980-1981 i od 1989) jak i w czasie jego delegalizacji (w strukturach podziemnych na Śląsku i w Zagłębiu). W III kadencji Sejmu (1997-2001) był posłem oraz premierem rządu RP. W 1998 r. został uznany Europejczykiem Roku przez Forum Izb Gospodarczych Unii Europejskiej. Po zakończeniu pracy w rządzie wrócił do działalności naukowej. Od 2004 jest posłem do Parlamentu Europejskiego. W wyborach do PE dwukrotnie (w 2004 i 2009) uzyskał najwyższe w skali kraju poparcie wyborców. Jest członkiem Platformy Obywatelskiej. W Parlamencie Europejskim zasiada w największej frakcji politycznej, Europejskiej Partii Ludowej - Europejskich Demokratów (EPP-ED). W VI kadencji PE był członkiem Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii oraz Ochrony Środowiska, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności. Pracował w Stałej Delegacji Parlamentu Europejskiego UE-Ukraina oraz w Delegacji do spraw stosunków z państwami Azji Południowo-Wschodniej i Stowarzyszeniem Państw Azji Południowo-Wschodniej (ASEAN).

Kompetencje Parlamentu. Z działalności Parlamentu Europejskiego w unijnym procesie legislacyjnym pochodzi ponad 80% aktów prawa wspólnotowego, a to oznacza duży i znaczący wpływ - poprzez wymaganą zgodność - na większość aktów wewnętrznych w krajach członkowskich. Do najważniejszych uprawnień Parlamentu Europejskiego należą jego kompetencje w zakresie uchwalania budżetu UE, prawo opiniowania aktów prawnych zgłoszonych przez Komisje Europejską przed poddaniem ich pod głosowanie w Radzie Unii Europejskiej, prawo odrzucania propozycji legislacyjnych Komisji Europejskiej, zgłaszania wotum nieufności wobec Komisji. Traktat ustanawiający Wspólnoty Europejskie poszerzył zakres kontroli parlamentarnej o prawo petycji, umożliwiające wszystkim osobom fizycznym i prawnym zamieszkałym w państwach członkowskich UE lub mających tam swoją statutową siedzibę złożenie do Parlamentu Europejskiego skargi w sprawach dotyczących zakresu działania Wspólnoty.

Stałe Komisje parlamentarne. Zakres działania Parlamentu ilustruje lista jego stałych siedemnastu komisji: (I) spraw zagranicznych, praw człowieka, wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony, (II) budżetowa, (III) kontroli budżetowej, (IV) swobód i praw obywatelskich, sprawiedliwości i spraw wewnętrznych, (V) gospodarcza i walutowa, (VI) spraw prawnych i rynku wewnętrznego, (VII) przemysłu, handlu zewnętrznego, badań i energii, (VIII) zatrudnienia i spraw społecznych, (IX) do spraw środowiska, zdrowia publicznego i polityki konsumenckiej, (X) rolnictwa i rozwoju wsi, (XI) rybołówstwa, (XII) polityki regionalnej, transportu i turystyki, (XIII) kultury, młodzieży, edukacji, środków masowego przekazu i sportu, (XIV) rozwoju i współpracy, (XV) do spraw konstytucyjnych, (XVI) praw kobiet i równych szans, (XVII) do spraw petycji.

Procedura współdecydowania jest najczęściej stosowaną procedurą stanowienia prawa w Unii Europejskiej. Procedura ta jako jedyna z pozostałych (zgody, współpracy, konsultacji) nadaje Parlamentowi Europejskiemu kompetencje prawodawcze równe Radzie Unii Europejskiej. Współdecydowanie jest wykorzystywane zwykle we wszystkich obszarach ustawodawstwa z wyjątkiem rolnictwa, rybołówstwa, podatków, polityki handlowej, pomocy państwa, polityki gospodarczej, konkurencji i Unii Gospodarczej i Walutowej. Omawiana procedura składa się z trzech etapów: pierwszego czytania, drugiego czytania, trzeciego czytania połączonego z postępowaniem pojednawczym. Może zakończyć się po każdym z tych trzech etapów, jeśli Rada i Parlament osiągną porozumienie. Jeżeli po pierwszym czytaniu występują rozbieżności w stanowiskach, Rada ogłasza tzw. wspólne stanowisko, które trafia do drugiego czytania w Parlamencie. Do odrzucenia wspólnego stanowiska lub wprowadzenia poprawek (regulamin PE dopuszcza poprawki w ograniczonym zakresie) potrzebna jest bezwzględna większość głosów. Jeżeli poprawki Parlamentu zostaną odrzucone przez Radę, zwołuje się tzw. komitet pojednawczy (koncyliacyjny), w którego skład wchodzi 27 delegatów Rady oraz 27 delegatów Parlamentu. Nie wypracowanie kompromisu oznacza, że dany akt legislacyjny nie zostaje przyjęty.

Telewizja parlamentarna. 17 września 2008 r. zainaugurowała działalność internetowa telewizja Parlamentu Europejskiego EuroparlTV. Tak nazywany jest czterokanałowy szybki portal wideo, który w przyszłości ma być telewizją. W jego ramach "Twój Parlament" to kanał szeroko adresowany do obywateli wspólnoty, środowisk akademickich, pracowników instytucji europejskich, "Twój głos" daje możliwość emitowania w materiałów przygotowywanych przez internautów, "Młoda Europa" jest kanałem skierowanym do odbiorców w wieku szkolnym, wreszcie "Parlament na żywo" umożliwia oglądanie posiedzeń plenarnych (aktualnych i archiwalnych). Programy są tłumaczone na 23 języki, większość emitowana jest z napisami, część z głosem lektora. Internauta może wybrać format Windows Media lub Flash 9.

REGIOset, 2009.07.15.